Miasto Racibórz w grudniu 2019 r. przystąpiło do prac nad utworzeniem w Mieście Racibórz parku kulturowego. Głównym celem podjętych działań jest podwyższenie świadomości o posiadanym bogatym dziedzictwie ponad 8-wiekowego Raciborza oraz współodpowiedzialności wszystkich mieszkańców za publiczną przestrzeń miasta. Na sesji rady Miasta Racibórz 26 kwietnia 2023 r. odbyło się głosowanie nad przyjęciem uchwały o parku kulturowym w Raciborzu. Uchwała nie została podjęta — dziesięciu radnych głosowało za przyjęciem, dziesięciu przeciw i jeden wstrzymał się od głosu.
Pszczyńskie inspiracje cd.
Wizyta przedstawicieli zespołu ds. parku kulturowego raciborskiego magistratu w Pszczynie dn. 07.07.2021 r. utwierdza nas w przekonaniu, że warto świadomie, na nowo uporządkować przestrzeń raciborskiego Rynku. Należy także przypominać mieszkańcom i przesiębiorcom o konieczności przestrzegania obowiązujących praw w zakresie ochrony zabytków oraz zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Raciborski i pszczyński rynek łączy to, że oba są wpisane do rejestru zabytków – jako urbanistyczne założenia o średniowiecznym układzie. W obu miastach trwają prace nad utworzeniem parków kulturowych dla starówki o średniowiecznej historii. Co różni (oprócz swoistych form architektonicznych) te dwie przestrzenie? Na pewno to, że w Pszczynie od jakiegoś czasu urzędnicy kładą większy nacisk na kwestię upożądkowaia szyldów i ogódków gastronomicznych na rynku. Obecny charakter Rynku w Pszczynie został w dużej mierze ukształtowany poprzez zarządzenie burmistrza z 2018 r. regulujące wygląd oraz zasady działania ogródków gastronomicznych. Dodatkowo tamtejści urzędnicy po ostatnim remoncie płyty Rynku kładą nacisk na konieczność każdorazowego uzyskiwania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na każdy szyld, napis i ogródek gastronomiczny w obrębie starego miasta. Obowiązek taki wynika wprost z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (art. 36 ust. 1 pkt 10) oraz z faktu, że ten teren jest wpisany do rejestru zabytków. W Raciborzu też istnieje taki obowiązek, jednak ciągle jest zbyt mała swiadomośc społeczna, co skutkuje licznymi "samowolami". W Pszczynie, po wprowadzeniu zarządzenia o uporządkowaniu ogródków gastronomicznych i od momentu większej weryfikacji posiadania ważnych pozwoleń WKZ, nie obyło się bez sprzeciwów ze strony przedsiębiorców, którzy musieli się dostosować do nowych regulacji, lecz (jak pisze tamtejsza miejska konserwator zabytków, pani Barbara Sarnecka-Uziałko) aktualnie „zaproponowane i utrzymywane formy i kolorystyka parasoli ogródków gastronomicznych przyjmowane są jako atrakcyjne estetycznie, a przestrzeń postrzegana jest jako uporządkowana”.
Nie bez znaczenia jest fakt, że w latach 2015 – 2019 w Pszczynie zrealizowano remont nawierzchni płyty Rynku w wyniku czego udało się uzyskać „jednolity poziom ciągów pieszych i jezdnych, likwidację barier architektonicznych, poszerzenie ciągów pieszych celem umożliwienia lokalizacji ogródków gastronomicznych, doprowadzenie do ujednolicenia w odbiorze charakteru przestrzeni” (za: B. Sarnecka-Uziałko).
Warto skorzystać ze sprawdzonych rozwiązań zastosowanych na Rynku w Pszczynie przy ewentualnym przyszłym remoncie płyty Rynku w Raciborzu, a mianowicie – zmodernizować nawierzchnię umożliwiając stawianie ogródków gastronomicznych bezpośrednio na płycie Rynku, wprowadzić ujednolicone elementy małej architektury pasujące do charakteru przestrzeni (skrzynki techniczne, ławki, kosze na śmieci, oświetlenie, stojaki na rowery, poidełko). Ponadto na przykładzie rynku w Pszczynie widać jak wiele korzyści dają zasadzone tam w latach 90. XX w. drzewa. Platany klonolistne, mimo że co roku przycinane, poprawiają mikroklimat i dają odrobinę cienia mieszkańcom w słoneczne dni. Podnoszą także atrakcyjność wizualną tego miejsca. Na raciborskim rynku mogą również zaistnieć drzewa zasadzone bezpośrednio w gruncie - jak to zresztą było przed wojną....
Artykuł postał w ramach prac nad utworzeniem parku kulturowego w Raciborzu, z wykorzystaniem informacji zawartych w pracy miejskiej konserwator zabytków w Pszczynie p. Beaty Sarneckiej-Uziałki („Czy zmiany wychodzą nam na dobre/zawsze może być lepiej”, KRONIKI PSZCZYŃSKIE, zeszyt IV, Pszczyna 2020).
